Ongekende gastvrijheid

Zaterdag 19 september 2015:

Vandaag verkassen naar Makassar (Ujung Pandang). Vroeg eruit, want om 6:15 uur vertrekken vanuit Loka Kasih en om 09.20 uur pakken we het vliegtuig. Het was even spannend, want we stonden eerst bij gate B5 te wachten, zoals op de boardingpas vermeld. Ze riepen om dat we bij B7 moesten zijn ipv B5, maar eenmaal bij die gate, stond de vlucht niet op de borden. Verwarring alom, na  wat gezoek bleek dat je via gate B5 bij gate B7 naar binnen moest. We waren ondanks het zoeken op tijd, want de terminal van binnenlandse vluchten is niet zo groot.
Goeie vlucht gehad, 2 uur vliegen. We werden opgehaald door Erick, een neefje van Sally (van het weeshuis) en een vriend van hem.  We moesten wel lachen om het autootje, want de  stoelen en plafond waren bekleed met kitscherig roze leer, gepoft met nepdiamanten knopen. Waarschijnlijk de auto van zijn vrouw. We rijden langs de enorme haven van Makassar en door de stad. Het is gelukkig niet zo druk met verkeer als in Jakarta. Ook zie je hier meer fietsers en dat kinderen ook een helm dragen.
We zouden 1 nacht blijven en daarna met de nachtbus van de volgende dag naar Rantepao (toraja's) gaan. We hadden alleen gevraagd om ons op te halen en een hotel te bekijken, maar er volgde uiteindelijk nog meer...
Het begon met dat hij ons eerst uit lunchen nam naar een visrestaurant. Je kon de vis vers uitkiezen en die werd dan naar wens voor je gegrild of gebakken. Dit werd geserveerd met behoorlijk hete sambals, groenten en rijst. O, wat hebben we gezweet. En alsof we al niet genoeg zweetten vanwege het hete weer. In Makassar is het ook nog eens eens een paar graden heter dan Jakarta (hier is het zo'n 36 graden). Maar het is goed te doen hoor, het is andere warmte dan als het in Nederland zo warm is. 
Afijn, lekker gegeten dus en hierna zijn we naar het hotel gebracht. Hij had kennelijk al voor ons geboekt. Het bleek een vrij luxe hotel aan zee te zijn. Onze kamer was enorm groot met uitzicht op zee. We waren nog moe van het vroege opstaan en het reizen, dus hebben we eerst maar een tukje gedaan. We hadden afgesproken met Erick dat we met hem, zijn vrouw en kinderen zouden gaan eten. 
Na het tukje zijn we over de boulevard wezen lopen. Gezellige drukte. Overal staan eetkraampjes met stoelen en tafels. Ook wordt er muziek gedraaid. Behoorlijk hard!
Om 19.00 uur werden we door de driver van Erick opgehaald en we kwamen terecht in een ander visrestaurant. Ook nu mochten we weer onze vis uitzoeken. Die bestelden we dit keer gebakken  en met krokant deeglaagje op ons bord. Ook nu weer allerlei lekkere bijgerechtjes en de nodige pittige sauzen. We boden aan te betalen, maar dat sloegen ze met veel gebaren en woorden af. In het restaurant was live muziek. Tussendoor was er karaoke voor de liefhebbers. Er werd ook Engelstalige bekende nummers uit de oude doos gezongen zoals release me en when you tell me that you love me.
Erick werkt op kantoor in de haven waar hij vijf transport lijnen beheert. Volgens ons een goede baan, omdat hij alles betaald en meerdere werknemers heeft die hem en de kinderen chaufferen. Hij is getrouwd met Chitra (zijn tweede vrouw). Hij heeft vier kinderen uit het eerste huwelijk. Met Chitra verwachten ze over twee maanden een baby. Drie kinderen zijn er nu ook bij. Twee meisjes en een jongetje. Lieve kinderen! Chitra heeft hele lichte ogen. Het bijkt dat ze gekleurde contactlenzen op sterkte draagt. Ze kunnen allebei goed Engels spreken in tegendeel tot zijn werknemers. 
Na nog een rondje door Makassar te hebben gereden, werden we door de driver van Erick weer bij hotel afgezet. Het rustige verkeer van overdag heeft plaatsgemaakt voor enorm veel scooters en auto's. Veel  traffic jam!  We spraken af dat we de volgende dag naar nationaal park Bantimurung gaan. Dit park staat vooral bekend om de vele soorten prachtige vlinders.


Zondag 20 september 2015:

Na het ontbijt wandelen we, voordat we opgehaald worden, nog even een rondje in de buurt en weer over de boulevard. Kinderen spelen en zwemmen in het water, er wordt met succes een hengel uitgeworpen en een heerlijk zonnetje. We zien een groep kleine jongetjes van een jaar of 7/8 die proberen op z'n Engels een praatje aan te knopen met ons. Ze zijn erg nieuwsgierig, net als een ander meisje, die ook graag op de foto wil met Anne-Marie. Dat zal ook niet de laatste keer zijn vandaag...
Verder zien we kraampjes met pisang goreng en een tekenles in de open lucht. Rond een uur of 10.00 is de driver van Erick er en we gaan naar het park Bantimurung. Het is maar een uur rijden. Onderweg halen we nog wat lekkere pasteitjes.
Het park is ook een plek waar locals graag naar toe gaan op een vrije dag, om te gaan picknicken. Net buiten de ingang genoeg winkeltjes om echt vanalles te kopen. Ook verlopen ze opgezette vlinders en vlinders in glas. Geen goed idee om te kopen, want ze worden daar speciaal voor gevangen. Het is dan ook best druk, maar geen toerist te bekennen. Voor een local kost het 25.000 en voor toeristen 255.000 Rupiah. Raoul mocht voor het locals tarief naar binnen :-)  Er zijn heel wat verschillende prachtige kleurrijke vlinders te zien. We zien o.a. rode, blauw met zwarte en gele vlinders. Bijzonder om ze zo in het wild te zien. Er is ook een museum waar de vele vlinders in opgezette vorm te bewonderen zijn. Het landschap is verder rotsachtig (kartststeen)  en groen. Er is ook een waterval en een meertje. De waterval wordt gebruikt als glijbaan en het meertje als zwembad. Wat verderop in het park is ook een grot waar je zelf met een zaklamp in moet om het te bekijken, want er is geen licht. We zijn hier een stukje doorheen gelopen, erg leuk! 
Hierna zijn we de picknickplaats op wezen zoeken waar Erick en zijn gezin al waren. Gezellig met z'n allen op een rieten mat. We hebben samen wat gegeten en daarna weer richting Makassar gegaan. In Makassar zijn we Fort Rotterdam binnengelopen. Dit is oorspronkelijk een fort gesticht door de sultan van het voormalige koninkrijk van Gowa. Na vele jaren strijd is het door de Nederlanders ingenomen en herbouwd. De Japanners hebben het in de tweede wereldoorlog gebruikt als strafkamp. Tegenwoordig is het voor iedereen opengesteld. Er was dat weekend een jazzfestival in het fort. Dus veel podia stonden er nog en er werd muziek gedraaid. 
Hierna werden we weer meegenomen naar een eettentje met traditioneel Makassar eten. Het zat helemaal vol, dus dat beloofde veel goeds. Daar aten we  een lekkere pittige soep met rijst en rundvlees daging. Vannacht zouden we de nachtbus nemen naar Rantepao. De tickets waren al geregeld door Erick. Het was een uur of 17.00 en we hadden nog wat tijd over. De bus ging pas om 21.30 uur. Daarom zijn we lekker neergeploft in een koffieshop (niet eentje met wiet enzo hoor). Er zijn vele soorten koffie die op Sulawesi worden verbouwd, zoals arabica en kalossi. De koffie smaakte erg goed.
We besloten maar eens te vragen hoeveel geld Erick kwijt was voor alles wat hij voor ons had gedaan. Want dat wilden we natuurlijk wel terugbetalen. Hij had namelijk ons hotel betaald, al het eten, bustickets, alles. We kregen tussendoor ook niet eens de kans om te betalen voor hem, want óf hij wilde het niet óf hij was sneller dan ons. Dus wij vragen. Nee, we hoefden ab-so-luut niet te betalen voor iets, onder geen beding. 'Maar...', ...'nee, echt niet'. Hij wilde echt geen geld ervoor krijgen. Nu was hij de armste niet, maar dan nog.. Nouja, oke dan.. Wat een gastvrijheid!
Na het eten hebben we de kinderen thuis afgezet en konden gelijk zijn huis even bewonderen. Uiteraard omheind met een groot hek en enorm groot. Ze zullen bij hem thuis dus niet op een bamboehoutje bijten. Erick zette ons om 19:00 uur af bij de busterminal en had tevens een eetpakketje geregeld. Hier zaten lekkere risolles in met saus. Op de terminal stonden ruim 25 bussen. Pas om 21:00 uur was bekend welke bus naar Rantepao zou rijden. De stoelen in de wachtruimte waren oude leren busstoelen, dus het zat heerlijk. Eenmaal gesetteld in de bus hadden we snel contact. Een man was erg nieuwsgierig naar ons, maar kon slecht Engels. Een meisje voegde zich bij het gesprek. Zij studeert milieurecht en heeft de wens om in Utrecht haar master te behalen. Zij woont bij het Tobameer op Sumatra. Raoul is daar zo'n 20 jaar geleden ook geweest. Haar vriendin is Toraja en ze reisden samen af naar Rantepao. Na een tijd werd omgeroepen dat de bus niet rijdt, dus iedereen de bus uit. Het bleek dat de bus leeg bij een andere terminal moest aankomen in opdracht van de overheid. In kleine busjes reden we naar de andere terminal waar de bus met daarin ook onze baggage ook aankwam. Op deze terminal moesten we 1000 Rupiah betalen per persoon. Het was dus waarschijnlijk om dat bedrag te doen..

Toen eindelijk om 22:45 uur vertrok de bus dan echt. De stoelen in de bus waren erg groot en ruim. Ook konden ze helemaal plat inclusief beensteun. In het begin stopte de bus een paar keer om mensen op te halen, extra baggage op te pikken en eten en drinken voor de chauffeur en helpers. De wegen buiten de dorpen en steden zijn helaas sinds de laatste keer dat Raoul er was niet veel veranderd. Op een enkel stuk na in de omgeving van de vijfjaarlijkse lokale verkiezingen. Veel hobbel de bobbel dus.


Maandag 21 september 2015:

We hebben wel wat geslapen maar waren zeker niet uitgerust toen we rond 6 uur 's ochtends bij het hotel werden afgezet. We waren net aangekomen en werden door een aardige man genaamd Raru aangesproken. Hij bleek een gids te zijn. Er was niemand bij de receptie dus we praatten nog wat. Hij kon van alles aanbieden. Toen kwam onverwachts Elisa langs, de gids die Erick had geregeld.
Via Erick hadden we per sms al kennisgemaakt met Elisa. Hij is een gids in Torajaland. We wilden eigenlijk een relaxdag houden, maar Elisa vertelde dat er vandaag een begrafenisceremonie van een lokale hoogwaardigheidsbekleder zou beginnen bij de Toraja's. Daarom spraken we af om toch maar vandaag met hem op pad te gaan.
Nog even een tukje gedaan, gedouched en toen zijn we om 09.00 uur vertrokken met de auto.
De rit ging door de heuvels over bochtige weggetjes met veel putten. Onderweg stopten we bij het plaatsje Bori. Daar staan megalieten waar die ochtend bij een begrafenisceremonie buffels ritueel waren geslacht.

Begin de middag kwamen we bij de begrafenisceremonie aan vlakbij Lo`ko Mata. Wat een drukte! Er waren veel mensen naar toe gekomen van heinde en verre. De ceremonie duurt vaak dagenlang en er worden allerlei rituelen uitgevoerd. Zo moet bijvoorbeeld iedereen die komt een cadeau meenemen. Ook wij hadden wat meegenomen: een slof sigaretten. Dit is een cadeau dat ze erg op prijs stellen. De cadeaus die de meeste gasten meenemen zijn buffels en varkens. Deze worden dan tijdens de ceremonie geslacht en het vlees wordt aan de gasten uitgedeeld. Het was wel naar om te zien dat toen we aankwamen, we door de krijsende varkens door moesten lopen. Ze zaten vastgebonden aan bamboestokken en ze konden geen kant op.
We liepen over het terrein door de mensenmassa door en we namen plaats tussen de gasten onder een van de soort veranda`s gemaakt van bamboe en riet. We kregen hapjes en drinken en ondertussen kwam de familie en de meest vooraanstaande gasten voorbij in een optocht voorgegaan door een aantal muzikanten met een soort van bijzondere trommels. De veranda`s zijn genummerd en op de buffels en varkens staat de naam van de gever vermeld. Er is een omroeper die alle verandanummers een voor een laat opkomen. Voor de veranda`s was een groot veld waar buffels stonden, Er stond ook een soort koor in een grote kring te zingen. De wijze waarop ze zongen klonk alsof ze "in hele noten" zongen. In de taal van de Toraja zongen ze de overledene toe.
We liepen nog even verder naar een pleintje waar een omroeper de buffels en varkens inzegende en omriep wie het cadeau had gegeven. Ook zat er een in hout uitgehakte tautaupop. Deze pop is nagemaakt naar het evenbeeld van de overledene. Houtsnijwerk is een van de vele ambachten waar de Indonesiërs zeer bekwaam in zijn. Tevens krijgt de pop de kleding aan van de overledene en wordt levensecht beschilderd. Boven op een houten stellage ligt het lichaam in doeken gewikkeld.
Verderop werden de varkens geslacht. Ze doorklieven eerst het hart. Daarna wordt het haar weggebrand en wordt het varken in stukken gehakt. Normaal gesproken gaat de helft naar de gasten van de begrafenis en mag de rest weer mee terug. In de ochtend waren de buffels al geslacht. Dat gaat er wat bloederiger aan toe. De buffels zijn het duurste kado dat je kan geven. Naar gelang de vorm van de hoorn of de kleur van de vacht is een buffel meer waard.
Er gebeurde heel veel en het was erg indrukwekkend.
Na een tijdje zijn we verdergegaan, omdat dezelfde procedure zich steeds herhaald totdat alle gasten aan de beurt zijn geweest. In deze omgeving hebben we in rotsen uitgehakte graven bekeken. Toevallig waren ze net bezig om een graf uit te hakken. Dit gebeurt allemaal met de hand. Drie man is daar een paar maanden mee bezig. Daarna gingen we naar een bergwand waar ook graven in waren uitgehakt. Dit is ook de plek waar de overledene van de begrafenisceremonie waar wij naartoe zijn geweest wordt begraven. Elisa vertelde dat de begrafenisceremonie niet enkel traditie is en dat ze het al helemaal niet doen enkel voor toeristen. Het is immers van belang dat de toerist als gast respectvol doet door bv een cadeau te geven en geen felle kleuren draagt. De kleuren waarmee de ceremonie is versierd is voornamelijk zwart en rood. Zwart staat voor verdriet en rood voor moed. Enkele vrouwen waren in volledig wit gekleed. Dat betekent dat ze al eerder een direct familielid hebben begraven. Wit staat voor puur/zuiver.

Hierna zijn we naar Batutumolong gegaan en daar geluncht en daarna genoten van schitterende vergezichten. Het heeft hier twee maanden niet geregend en de grond is op veel plekken gortdroog. Echter op de berg en op hogere vlakten is wel water. Op de berg is een bron die altijd water geeft.
We maakten nog een kleine wandeling door de rijstterrassen en wat dorpjes en rijden vervolgens terug met de auto naar hotel.